Đề bài: Cảm nghĩ về một số bài thơ Haiku của Basô
Bài giảng: Thơ haiku của Bà Nê – Ms. Trương Khánh Linh (GV)
Baso (1644 – 1694) là nhà thơ cổ điển vĩ đại nhất của Nhật Bản. Thơ Haiku của ông là những bức tranh đẹp, chỉ theo ba nét phác về cảnh, vật và người nhưng đầy rung động và ấn tượng.
Mỗi bài thơ Haiku là một nét tâm hồn Baso.
Xứ Sở Mười Mùa Sương Mù
về nhà nhìn lại
Edo là quê hương của tổ tiên.
Baso đến từ Iga, thuộc tỉnh Mie ngày nay. Từ 30 đến 40 tuổi, ông sống ở Edo (nay là Tokyo). “Mười mùa sương” là mười mùa thu, cũng là mười năm, là tín hiệu của “tiếng quý”. Ông viết bài thơ này năm 1684, năm đó ông 40 tuổi; ông sống ở “xứ lạ mười mùa sương muối”. Edo đã trở thành quê hương thứ hai của ông và ông đã lưu giữ trong lòng ông biết bao kỷ niệm của tuổi trung niên, khi đam mê văn chương và khi tài năng của ông đang nở rộ. Năm 1684, mẹ ông qua đời, ông trở lại thăm Iga, nơi chôn rau cắt rốn của mình. Nhưng thật bất ngờ:
“Về nhà / nhìn lại
Edo là quê hương của tổ tiên chúng tôi.”
“Nhìn lại” Edo đã biến mất; Tôi nhớ Edo như nhớ quê hương. Đoàn Lê Giang viết: Bốn bài thơ này có lẽ chịu ảnh hưởng thơ Đỗ Tăng Tấn, nhà thơ Giả Đạo đời Đường.
“Tinh Châu là đất khách mười hè.
Hàm Dương buổi sớm nhớ quê
Qua bến tàu Tang Can, Vô Tích,
Tinh Châu đã thành quê hương.
(Tang Cạn Qua Sông – Tản Đà dịch)
Nguyên văn: “Nhạn thời”, nghĩa là 10 mùa thu. Tản Đà dịch vần là “đãi mười mùa hè”. Tiêu Dao quê ở Hàm Dương, lưu lạc ở Tinh Châu đã 10 năm, trở về thăm quê, vừa qua sông Tang Càn, nhìn lại Tinh Châu, lòng tràn đầy nhớ nhung. Châu rất thích nhớ quê hương.
Giả Đạo sống ở thế kỷ thứ 9, Bá Chủ ở thế kỷ thứ 17, nhưng bốn tấm lụa và các chi tiết: mười thu, ngoảnh lại (từ chối) đều giống nhau. Giả Dao thăm Hàm Dương, nhớ Tinh Châu; Khi Baso trở lại thăm Igari, anh nhớ đến Edo. Yêu người, yêu quê hương, yêu đất khách, những nét tâm lí của hai nhà thơ đều đẹp.
* Bài 3
Bài thơ này được Baso viết vào năm 1684:
“Nước mắt nóng hổi
tan trong tay tóc mẹ
sương thu”
Năm đó, Baso 40 tuổi. Khi mẹ mất, người con về thăm mộ mẹ, gia đình, quê hương. Người anh trao cho anh di vật còn lại là mái tóc bạc phơ của mẹ anh. Có hai chi tiết nghệ thuật rất giàu sức gợi là “ Giọt nước mắt nóng hổi” và “Tóc mẹ – sương thu”. Tóc mẹ bạc trắng như sương thu; Sương rơi trong bài thơ hai ngôi này vừa là một câu tứ tuyệt, vừa là một ẩn dụ. Hình ảnh người mẹ hiền chỉ còn lại mái tóc nhưng tấm lòng mẹ, tình mẹ thì bao la, người con không bao giờ quên. Tôi giữ mái tóc hoa râm của mình – di \day. Người con không cầm được nước mắt: “Nước mắt nóng – tan trên tay/tóc mẹ”. Tóc mẹ bạc đẫm nước mắt con.
Đây là bài thơ thứ bảy của Basô viết về tình mẹ – một trong những tình cảm cao đẹp nhất của con người đã làm xúc động mỗi chúng ta. Cái hay của thơ là sự tổng kết, những cảm xúc tưởng chừng như bị đè nén, như được đặt vào tận sâu thẳm tâm hồn.
* Bài học số. 5
Năm 1690, Baso bước sang tuổi 46, năm đó ông đang đi du ngoạn. Bài thơ được viết ở Shirouma. Ở câu thơ đầu, chữ “đồng” là “lưỡi quý”. Tôi đọc thầm bài thơ:
“Trời đầy mưa đông
chào chú khỉ con
có áo sơ mi.”
Bài thơ có ba hình ảnh – biểu tượng: cơn mưa mùa đông, chú khỉ con thầm muốn, chiếc áo.
Mùa đông ở Nhật rất lạnh. Núi Phú Sĩ phủ đầy tuyết. Vào những ngày mưa, thời tiết trở nên lạnh hơn. Hình ảnh “mưa đông đầy trời” tượng trưng cho mọi khó khăn, gian khổ.
“Khỉ lẻ loi” tượng trưng cho một thân phận “nhỏ bé” đói khát, cô đơn, lẻ loi trong cuộc đời. Con khỉ sống trong cảnh đói rét, không nơi nương thân khi “mưa đông giăng đầy trời”.
Thương chú khỉ cô đơn, lạnh lẽo, khốn khổ, nhà thơ chỉ có một ước vọng nhỏ nhoi, rất đẹp, chan chứa tình người:
“áo sơ mi”
Ao cho em khi mưa gió lạnh là chăn đắp. Tôi có thể thấy cái lạnh. nỗi cô đơn, khao khát con khỉ, kiếp người nhỏ bé chịu đói lạnh, và đây cũng là nỗi lòng của Baso. Hạnh phúc là sẻ chia. Trái tim nhà thơ rung động vì ước mơ hạnh phúc của đồng bào mình, một con vật nhỏ bé mới đẹp làm sao!
Bài thơ với hình ảnh động. Ngôn ngữ thơ súc tích gợi nhiều liên tưởng. Tình yêu lan tỏa trong thơ tạo nên giá trị nhân văn cho thơ.
* Bài 8
Đoàn Lê Giang, dịch giả thơ Haiku của Nhật, cho biết bài thơ dưới đây được Baso viết trước khi qua đời. Đây có thể coi là một bài ca tạ ơn của một nhà thơ nổi tiếng:
“Nằm bệnh giữa giang hồ
Kẻ mộng mơ vẫn lang thang
cánh đồng sa mạc”.
Cuộc lang thang của Ba Số kéo dài mười năm. Ông nằm trên giường bệnh và trút hơi thở cuối cùng vào năm 1694 tại tỉnh Osaka, năm nhà thơ tròn 50 tuổi.
Đi bộ phải dừng lại vì bệnh tật, nhưng “giấc mơ vẫn bay”. Câu thơ thứ hai thể hiện khát vọng sống, được phiêu lưu. Đối với Basso “thơ là một cuộc hành trình”. Ngay cả khi bạn chết, linh hồn của bạn vẫn tiếp tục du hành. Du lịch để sống với vẻ đẹp của thiên nhiên, khắp đất nước “Mặt trời mọc”. Nếu bạn có một tình yêu cháy bỏng và mãnh liệt với cuộc sống, bạn sẽ có một điều ước kỳ diệu mà sau khi sang thế giới bên kia, bạn vẫn có một điều ước: “Giấc mơ trôi”.
Câu cuối của bài thơ vừa là không gian nghệ thuật vừa là “quý ngữ”:
“các lĩnh vực mở”.
Sau vụ mùa, đến mùa thu hoạch, những cánh đồng phủ đầy tuyết trắng. Đó là những “cánh đồng hoang” giữa mùa đông tuyết phủ trắng xóa. Bài thơ hơi buồn. Không gian rộng lớn, yên tĩnh, huyền bí. “Giấc mơ vẫn lang thang” trong cô quạnh, vắng vẻ và lạnh lẽo.
Buồn vui lẫn lộn là cảm xúc của mỗi chúng ta khi nhẹ nhàng đọc bài thơ “chết người” của Basô.
Xem thêm các bài văn mẫu phân tích và lập kế hoạch lớp 10:
Bài tập SGK lớp 10 mới:
tho-hai-cua-baso.jsp
Giải bài tập lớp 10 theo sách bộ môn mới
Bạn xem bài Bình luận một số bài thơ Haiku hay nhất trong Ba Số – Ngữ văn lớp 10 có khắc phục được lỗi bạn tìm thấy không?, nếu chưa, hãy góp ý thêm ở phần Bình luận một số bài thơ Haiku Ba Số Hay – Ngữ Văn lớp 10 dưới đây để Trường THPT Quang Trung có sự khác biệt và hoàn thiện nội dung tốt hơn cho các bạn nhé ! Cảm ơn quý vị đã ghé thăm website của Trường THPT Quang Trung: anc.edu.vn
Đừng quên dẫn nguồn bài viết này: Bình luận một số bài thơ Haiku hay nhất trong Ba Số – Ngữ văn lớp 10 của website anc.edu.vn
Thể loại: Văn học